Od kilkuset lat dyktanda stosowane są w nauce języków, a metodologowie często twierdzą, że mają one wartość pedagogiczną. Dekodowanie dźwięków i ich kodowanie na piśmie jest ważnym zadaniem edukacyjnym – dyktando może być więc naprawdę skutecznym sposobem na wyeliminowanie błędów gramatycznych w piśmie, które mogą być wynikiem błędnej percepcji fonetycznej języka.
Dyktando może pomóc uczniom w zdiagnozowaniu i naprawieniu tego rodzaju błędów, a także innych – bowiem,m gdy uczniowie rozwijają swoje rozumowe rozumienie znaczenia, a także relacji między segmentami języka, uczą się gramatyki i ortografii.
Pomimo twierdzeń wielu szanowanych metodologów, dyktando nie jest szeroko stosowane w programach edukacyjnych. Podobnie, od dawna jest ignorowane w większości programów szkolenia nauczycieli. Celem tego artykułu jest ponowne wprowadzenie dyktanda jako cennego narzędzia do nauki języków oraz zasugerowanie sposobów jego skutecznego i interesującego wykorzystania., jakim są na przykład dyktanda online.
Rodzaje dyktanda
Są różne rodzaje dyktowania, które można wykorzystać w nauce języków. Pierwsza, foniczna dyktanda, polega na tym, że nauczyciel przedstawia uczniom poszczególne dźwięki języka celem ich transkrypcji. Dyktowanie tego rodzaju jest użyteczne, ponieważ zwiększa zdolność uczniów do rozpoznawania dźwięków języka i ich kontrastów, ułatwiając w ten sposób ich dokładną produkcję. Dyktando to doskonały sposób na nauczenie początkujących, jak przestać narzucać system dźwiękowy swojego języka ojczystego systemowi dźwiękowemu języka polskiego.
Druga, foniczna wersja jaką niesie dyktando tekstowe to rozszerzenie dyktowania fonemicznego elementu. Mamy tutaj postać nauczyciela recytującego fragment, który uczniowie transkontują fonetycznie. Dyktando pozycji fonemicznej jest cenne, ponieważ pozwala zrozumieć, jak zmieniają się dźwięki w mowie połączonej. Chociaż wykracza to poza cele postawione uczniom w większości programów, jest powszechnie stosowane na wydziałach na wielu uniwersytetach.
Dyktando w formie ortograficznej to dyktowanie pojedynczych słów w celu transkrypcji, podobnie jak tradycyjny test pisowni. Jest to przydatne do wzmocnienia korelacji między systemem pisowni a systemem dźwiękowym języka. W języku polskim korelacja ta jest bardziej złożona niż w innych językach (np. w języku hiszpańskim i wielu innych językach), dlatego warto ją ćwiczyć w tej formie.
Dyktando o najszerszych możliwościach uczenia się to dyktando tekstu ortograficznego, w którym uczniowie przepisują jednolity fragment. Jest to klasyczne ćwiczenie dyktowania, z którym dobrze się znają wszyscy nauczyciele języków. Poza wzmocnieniem korelacji pisowni / dźwięku w języku angielskim, dyktando tekstu ortograficznego odkrywa rozumienie i słabości gramatyczne u uczniów, które nauczyciel może analizować i rozwiązywać podczas przyszłych lekcji.
Najważniejsze jest odpowiednie dobranie rodzaju dyktanda do celów edukacyjnych i poziomu zaawansowania uczniów.